Lekcje Muzealne

ZAKŁADKA W BUDOWIE

Czy wiesz?

Równo 200 lat temu, 6 października 1824 roku, Walerian Łukasiński został osadzony w więzieniu w Twierdzy Zamość?

Walerian Łukasiński urodził się w Warszawie 15 kwietnia 1786 roku. Po utworzeniu Księstwa Warszawskiego w 1807 roku wstąpił do armii, biorąc udział w wojnie z Austrią w 1809 roku oraz w kampanii niemieckiej Napoleona w 1813 roku, gdzie został wzięty do niewoli. Po powrocie do kraju wstąpił do nowo powstałego Wojska Polskiego. W 1817 roku uzyskał awans na stopień majora. Dwa lata później powołał tajną organizację pod nazwą Wolnomularstwo Narodowe, a po jej porażce utworzył drugą organizację, Towarzystwo Patriotyczne, w której koordynował działalność w armii Królestwa Polskiego. Major Łukasiński został aresztowany 25 października 1822 roku. Aresztowanie było przypadkowe – jeden z jego towarzyszy, pełniący funkcję kwatermistrza, został oskarżony o kradzież i malwersację, a w trakcie śledztwa przyznał się do członkostwa w organizacji Łukasińskiego. Sąd wojskowy, pod przewodnictwem generała Maurycego Hauke, skazał Łukasińskiego na degradację i 9 lat więzienia za przynależność do antypaństwowej organizacji. Wyrok, skrócony do 7 lat, miał odbyć się w Twierdzy Zamość, gdzie został osadzony 6 października 1824 roku. Tutaj był inicjatorem nieudanego buntu więźniów, za co skazano go na śmierć, zamienioną na 14 lat więzienia.

30 listopada 1825 roku przeniesiono go do więzienia w Górze Kalwarii, a następnie do więzień w Warszawie i Bobrujsku. Po wybuchu powstania listopadowego ewakuowano go do Twierdzy Pietropawłowskiej w Petersburgu, a później do Twierdzy Szlisseburg. O jego losie rodzina dowiedziała się dopiero po śmierci cara Mikołaja w 1855 roku. Dzięki interwencji siostry oraz naczelnika więzienia poprawiono mu warunki bytowe, umożliwiając utrzymywanie korespondencji i pisanie pamiętnika. Na wolność już nie wyszedł. Zmarł w Twierdzy Szlisseburg 27 lutego 1868 roku w wieku 82 lat, spędzając w więzieniu 46 lat.